همه ما به وجود گلها و گیاهان در خانههایمان اهمیت میدهیم. حتی اکثر افراد به فکر آوردن طبیعت در خانه خود هستند. آنها با این تداعی که باغ یا جنگلی سرسبز و پر از گل و درخت در خانه داشته باشند، به خرید گل و گیاه در اصفهان اقدام کرده و گلها و گیاهان را به خانه میآورند. درختان در واقع همانند ستونهای یک ساختمان برای جنگل هستند و طبیعت را شکل میدهند. نگهداری از درختان در خانه به دلیل اندازه آنها کاری غیرممکن میباشد، اما این امکان وجود دارد. ژاپنیها از سالهای قبل به دلیل علایق خود به درختان و مقدس دانستن آنها، اقدام به اختراع روش جالبی کردند که در پی آن درخت کوچکی به نام بونسای به وجود آمد. در این مقاله شما را با انواع بونسای به عنوان گیاهی فوقالعاده ماندگار و دوستداشتنی آشنا میکنیم.
گیاه بونسای چیست؟
بونسای از دوکلمه ژاپنی بون به معنای سینی و سای به معنای کاشتن به وجود آمده است و در اصل به معنی کاشت درختان داخل سینی میباشد؛ اما در واقع این گیاهان در گلدانهای کوچک کاشته شده و رشد میکنند. این گیاه را با درختچههایی در اندازههای بزرگ و چندمتری میشناسند. اصولا آنها برای استفاده در فضای داخلی، با کمک روشهای خاص همانند هرسکردن، پیوند زدن و فرمدهی، کوچکسازی شدهاند. این گیاه یکی از پرطرفدارترین گیاهان خاص در بین علاقهمندان گل و گیاه است.
تاریخچه پیدایش بونسای
بیش از ۲۳۰۰ سال پیش در چین باستان مناظر مینیاتوری ساخته میشد. هر چقدر این بازآفرینیها در اندازههای کوچک، به طبیعت اصلی نزدیکتر بودند، قدرت جادویی بیشتری داشتند. اگر بخواهیم از نظر تاریخی بیان کنیم، باید گفت شکلدهی به گیاهان از هزاران سال پیش در کشور چین رواج داشته و سپس این هنر به ژاپن منتقل شده است و ژاپنیها به آن بالوپر بسیاری دادند. سپس آن را تکامل بخشیدند. به همین علت بیشتر اسم ژاپن در این هنر دیده میشود.
تاریخچه پیدایش بونسای
آشنایی با ویژگیهای جالب بونسای
پرورش انواع بونسای یک روش زیبا و لذتبخش برای باغبان است. این فرایند با یک شاخه درخت، نهال کوچک و یا با یک درختچه شروع میشود. سپس با هرسکردن به فرم و اندازه دلخواه تبدیل میگردد. گیاه بونسای یک نوع گیاهان چمنی است که معمولاً در مناطق گرمسیری و معتدل یافت میشود. این گیاه دارای ویژگیهای خاصی است که به آن اختصاص داده میشود. ویژگیهای گیاه بونسای شامل موارد زیر میشوند:
- سبزیجات چمنی: گیاه بونسای بهعنوان یک گیاه چمنی شناخته میشود و بهصورت توالیهای چمنی رشد میکند.
- رشد سریع: این گیاه دارای نرخ رشد سریعی است و بهسرعت مناطق را میپوشاند.
- برگهای خنثی: برگهای بونسای معمولاً خنثی یا سبز روشن هستند و شباهتی به برگهای گیاهان دیگر ندارند.
- مقاومت به خشکی: این گیاه معمولاً مقاوم به شرایط خشکی و کمآبی است و میتواند در مناطق کمآبی رشد کند.
- استفاده در چمنزارها: بونسای معمولاً در چمنزارها، زمینهای گلی، و فضاهای سبز عمومی مورداستفاده قرار میگیرد. از آن بهعنوان یک گیاه چمنی جذاب و پرورشی استفاده میشود.
- مراقبت آسان: بونسای نیاز به مراقبت و نگهداری نسبتاً کمی دارد و بهسادگی میتوان آن را در شرایط مختلف کاشت.
- تحمل به تراکم: این گیاه تحمل به تراکم بالا را دارد و میتواند در مناطقی با فشار تراکمی زیاد رشد کند.
- مناسب برای پوشش خاک: بونسای میتواند بهخوبی خاک را پوشش دهد و از رسوبزایی خاک جلوگیری نماید.
باتوجهبه این ویژگیها، گیاه بونسای بهعنوان یک گزینه مناسب برای استفاده در چمنزارها، فضاهای سبز شهری و مکانهای دیگر موردتوجه قرار میگیرد.
انواع و اقسام متعدد گیاه بونسای
بونسای، گونههای زیادی دارد و هر روز نیز به مدلهای مختلف آن اضافه میگردد. این تنوع از فلسفه رویش بونسای یعنی کوچکسازی گیاهان یا درختهای بلندقامت و بزرگ برای استفاده در منزل نشأت میگیرد. بهصورت کلی تمام بونسایها را در دستهبندیهای زیر تقسیمبندی میکنیم.
انواع بونسای بر اساس محیط نگهداری
بونسای همانند دیگر گیاهان به دودسته آپارتمانی و فضای باز تقسیم میشود. بونسای آپارتمانی بهراحتی در فضای آپارتمان رشد میکند. برای پرورش این بونسای، از گیاهانی همانند شفلرا، بنجامین، کراسولا و غیره استفاده میگردد.
درحالیکه بونسای فضای باز که به آن بونسای باغچهای هم میگویند، در طبیعت و باغچهها دیده میشود و بیشتر در هوای آزاد رشد میکند و به سرما مقاوم است. گیاهانی همانند افرا ژاپنی، نارون، جونی پروس یا ژانویه و غیره در دسته بونسای باغچهای قرار میگیرند. نهال یا شاخه جوان درختانی که میوه تولید میکنند، همانند زردآلو، گیلاس و سیب را میتوان به روش برونسای پرورش داد.
بونسای فضای باز
نوع آپارتمانی بر اساس خزان
بونساهای آپارتمانی بر اساس خزان به دو دسته خزانکننده و همیشهسبز تقسیم میشوند. بونساهای خزانکننده در فصل پاییز و زمستان به دو صورت ریزش برگها و یا تغییر رنگ برگها خزان میکنند، همانند بونسای افرا، درخت نارون، بلوط ابریشم و غیره. بونسای همیشهسبز همانند سوزنیبرگها و کاجها از گزینههای اصلی بونسای همیشهسبز هستند.
انواع بونسای بر اساس ارتفاع
از نظر قد و ارتفاع، بونسایها را به گونههای مینیاتوری، متوسط و بزرگ دستهبندی میکنند. بونساهای مینیاتوری ۱۰ سانتیمتر ارتفاع دارند، درحالیکه بونساهای متوسط ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر و بونساهای بزرگ ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر قد میکشند.
گونههای شگفتانگیز دیگر
گیاه بونسای یک نام عمومی برای گروه گیاهان چمنی است و انواع مختلفی از آن وجود دارد که ممکن است با نامهای مختلف شناخته شوند. برخی از انواع شناخته شده از بونسای که از جمله گیاهان مناسب برای هدیه روز معلم است عبارتاند از:
بونسای ژاپنی
این نوع بونسای معمولاً به نام “بونسای ژاپنی” شناخته میشود و از گونههای مختلفی مانند Juniperus procumbens و Juniperus chinensis ایجاد میشود. این نوع بونسای از ژاپن منشاء گرفته است و برای تزیین منازل و باغها بهعنوان گیاه زینتی مورداستفاده قرار میگیرد.
بونسای شمالی
این نوع بونسای اغلب از تراکم بالایی برخوردار است و معمولاً در مناطق شمالی خشک و سرد رشد میکند.
گونه تراکمی
بونسای تراکمی یک گونه بونسای کوچک با ارتفاع بسیار کم است که بهعنوان یک نوع کوچکتر از بونسای معمولی شناخته میشود. این گونه معمولاً برای نمایش در اندازههای کوچک استفاده میشود.
گونههای مختلف بونسای
بونسای خاکی
بونسای خاکی دارای ساقه و شاخههای طولانی است که شبیه به یک آبشار به سمت پایین خم میشود. این نوع بونسای برای ایجاد اثرات طبیعی در بونسایها دیگر مورداستفاده قرار میگیرد.
گونه حجیم
در این نوع بونسای، شاخهها بهصورت خوشههای فراوان و منظم از مرکز گیاه شبیه به شکل یک تاج جدید خارج میشوند. این شکل بونسای به نام “بونسای تاج پاکی” نیز شناخته میشود.
انواع بونسای جنسینگ
این گونه نسبت به دیگر بونساییها رشد سریعتری دارد و در هنگام رشد، مانند دیگر نوعها نیاز به سیمپیچیهای بسیار و توجه خاص برای شکلدهی ندارد. جنسینگ از محبوبترین و پرفروشترین بونسایها به شمار میرود.
میخک هندی
نکته جالب توجه اینکه اکثراً منشا پیدایش این بونسای را هند میدانند؛ اما این گیاه بومی چین به شمار میرود. این گونه دارای برگهای سبزِ کوچک و براق است که چندتایی کنار یکدیگر رشد میکنند. این گیاه دارای نوع ابلق میباشد کهبرگهایی دورنگ دارد.
افرا
تنه و بدنه بونسای افرا تقریباً نازک است و قطر بدنه درختچههای چندین ساله آن، به حدود ۷ سانتیمتر میرسد. برگهای این گونه میتواند به رنگ سبز یا قرمز نسبتاً پهن و زیبا باشد که در پاییز و زمستان با ریزش آنها، حس درختان بزرگ در گلدان کوچک به شما دست خواهد داد. این گونه از گرمای زیاد خوشش نمیآید و در گرمای زیاد بیحال و پژمرده میشود.
بونسای گل کاغذی
بونسای گل کاغذی
همانطور که از نام این بونسای مشخص است، جزء بونساهای گلدار شمرده میشود. روی برگهای این گیاه براکتهایی با رنگهای قرمز، بنفش، صورتی، زرد و یا ترکیبی از این رنگها وجود دارد. تغییر رنگ برگ از شایعترین مشکلات این بونسای است؛ اما ممکن است علاوه بر خودش، برای برخی از افراد حساسیتزا باشد.
کراسولا
برگ این گیاه دقیقاً مشابه سبزی خرفه و تنه آن قطر متوسطی دارد. برای پرورش همانند دیگر بونسایها عمل کرده و از راههای قلمهزدن، پیوندزدن و یا کاشت دانه پرورش صورت میگیرد.
شفلرا
انواع بونسای شفلرا نوع مقاوم از بونسای است که علاوه بر حالت عادی، دارای گونه ابلق نیز میباشد. برگهای این گیاه به طور کامل قسمت بالای آن را پوشش میدهند و به رنگ سبز یا دورنگِ سبز و زرد نیز دیده میشوند. اکثراً این گیاه را از طریق قلمهزدن یا کاشت بذر آن تکثیر میکنند. پوسیدگی ریشه و سوختن برگها از شایعترین مشکلاتی است که برای بونسای شفلرا رخ میدهد.
بنجامین
بنجامین هم یکی دیگر از انواع بونسای بوده که بسیار حساس است. اگر در نگهداری بونسای تجربهای ندارید و یا زمان کافی برای این کار ندارید، حتماً فکر خرید بنجامین را از سرتان بیرون کنید. زیرا این گیاه حتی در برابر چرخیدن گلدان و یا جابهجایی آن بهقدری حساس است که ممکن است در صورت جابهجایی دچار ریزش برگ شود.
شرایط نگهداری بونسای
شرایط نگهداری گیاه بونسای
برای نگهداری اصولی و صحیح این گیاه باید شرایطی مهیا گردد. در ادامه این شرایط را شرح خواهیم داد.
آبیاری مناسب
ریشههای بونسای به دلیل هرسشدن و کوتاهتر شدن به آبیاری منظم حساس است؛ اما به آبیاری منظم بعد از خشکشدن سطح خاک نیاز دارد. آبیاری این گیاه به دمای محیط وابسته است؛ بنابراین در فصول سرد که خاک دیرتر خشک میشود، آبیاری را کمتر کرده و در روزهای گرم تابستان آبیاری را بیشتر کنید. آبیاری زیاد برای بونسای مضر است و سبب غرق آب شدن ریشهها و ازبینرفتن گیاه میگردد.
خاک مناسب
ترکیب خاک مخصوص بونسای با خاک و کود آماده میتواند گزینه مناسبی برای انواع بونسای به حساب آید. خاک سبک و زهکشی شده و غنی از مواد مغذی برای رشد بهتر بونسای مناسب است. توجه داشته باشید که نوع خاک، به دما، نور، شرایط محیطی و نوع بونسای بستگی دارد.
دمای مناسب
دمای متعادل و مناسب برای این گیاه بین ۱۸ تا ۲۳ درجه سانتیگراد است. نوع بونسای، گرمسیری یا سردسیری بودن آن در دمای محیط تاثیر میگذارد. بنابراین قبل از خرید گیاه نسبت به نوع و شرایط دمایی آن اطلاعات کاملی داشته باشید.
کود مناسب انواع بونسای
غنیترین خاکها نیز روزی عاری از مواد مغذی میشوند و نمیتوانند نیازهای گیاه را تامین کنند. اگرچه به دلیل ارتفاع کم بونسای و هرس مداوم، این گیاه به کوددهی زیادی نیاز ندارد، اما در فصول رشد بهتر است از کوددهی استفاده کنید.
نور متعادل
نور مورد نیاز هر بونسای به نوع آن بستگی خواهد داشت، اما به صورت کلی نور غیر مستقیم، متوسط تا زیاد برای انواع بونسای مناسب است. شما میتوانید بونسای خود را با حداقل یک متر فاصله از پنجرهی دارای پرده با نور غیر مستقیم قرار دهید.
نماد گیاه بونسای
نماد گیاه بونسای
گیاه بونسای به عنوان یک نماد، معمولاً با معانی متعددی ارتباط داده میشود. این نمادها و مفاهیم معمولاً با تاریخچه و فرهنگ مرتبط با بونسای و هنر بونسای در ارتباط هستند. در زیر، برخی از معانی و نمادهای مرتبط با گیاه بونسای آورده شدهاند:
- صبر و تحمل: گیاه بونسای به دلیل رشد آرام و تحملی که در مقابل مشکلات محیطی دارد، به عنوان نماد صبر و تحمل شناخته میشود. این نماد به افرادی که در مواجهه با مشکلات و چالشهای زندگی توانایی مقاومت و تداوم را دارند، ارتباط داده میشود.
- تعادل و هماهنگی: شکل و ظاهر هنر بونسای با دقت و هماهنگی ایجاد میشود. این نماد برای تعادل و هماهنگی در زندگی و بهبود روابط انسانی مورد استفاده قرار میگیرد.
- زیبایی در عین سادگی: گیاه بونسای با اندازه کوچک و ظرافت خود نشان میدهد که زیبایی میتواند در سادگی باشد. این نماد به افرادی اشاره میکند که ارزش سادگی و زیبایی در جزئیات کوچک را درک میکنند.
- اتحاد و وحدت: این گیاه به ترتیب و اتحاد بین اجزای مختلف گیاه اشاره دارد. این نماد به عنوان نمایانگر وحدت و تلاش برای تعامل و همکاری در جوامع و فرهنگهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.
- تغییر و تحول: رشد و تغییر مداوم بونسای از بذر تا شکل نهایی آن نمایانگر نمایی از تحول و تغییر در زندگی است. این نماد به افرادی اشاره میکند که به تغییر مثبت در زندگیشان اهمیت میدهند.
معانی و نمادهای مرتبط با گیاه بونسای ممکن است در ارتباط با متن و مفهوم خاصی معنایابی شوند و در مواقع مختلف معانی متفاوتی داشته باشند.
کاربرد و موارد استفاده از انواع بونسای شگفت انگیز
گیاه بونسای به عنوان یک گیاه زینتی و هنری، کاربردهای مختلفی دارد و به عنوان یک هنر و سبک زندگی معرفی میشود. در زیر، موارد استفاده از گیاه بونسای را بررسی میکنیم:
کاربردهای بونسای
زینت خانه و محیط کار
بونسایها به عنوان گیاهان داخلی و زینتی در خانهها و محیطهای کاری مورد استفاده قرار میگیرند. زیبایی طبیعی این گیاه و ظاهر زینتی آنها باعث میشود که مکانها را زیبا و دلچسب کنند.
کاربرد انواع بونسای بهعنوان هدیه
این گیاه به عنوان هدایای محبوب در مواقع مختلفی مانند تولد، عروسی، نیکوکاری و… استفاده میشوند. آنها نمایانگر معنایی از زیبایی و تداوم هستند. برای مثال بونسای یکی از بهترین هدیه ها برای سالگرد ازدواج و یا هدیه روز پدر است.
تزئین میزها و میزکاریها
بونسایها به عنوان گیاهانی برای تزئین میزهای خانه، دفتر کار و میزکارها مورد استفاده قرار میگیرند. آنها به محیط یک حس طبیعی و زیبا میافزایند.
آثار هنری
گیاه بونسای به عنوان یک هنر تجسمی شناخته میشود و بسیاری از افراد آن را به عنوان یک هنر و سبک زندگی در نظر میگیرند. تشکیل گیاه بونسای به عنوان یک اثر هنری و سفر ذهنی محسوب میشود.
تاریخچه و فرهنگ
این گیاه در فرهنگهای مختلف دارای اهمیت تاریخی و مذهبی است. به عنوان مثال، در فرهنگ ژاپن، بونسای نمایانگر صداقت و تحمل هستند. در کل، گیاه بونسای به عنوان یک عنصر زینتی، هنری و معنوی مورد توجه قرار میگیرد و در موارد مختلفی از جمله زینت خانه، هنر، و هدیهدهی مورد استفاده قرار میگیرد.
سخن پایانی
در این مطلب متوجه شدیم که انواع بونسای همان درختان کوچک اما زیبایی هستند که همه ما با آنها آشنایی کامل داریم و به طور متداول با آنها برخورد داشتهایم. دلیل آنکه این بونساییها هم اندازه درختان عادی نمیشوند، این است که نحوه نگهداری و پرورش متفاوتی دارند. این اندازه جالب و مینیاتوری گلدان بونسای، این امکان را میدهد که آنها را به آپارتمان بیاورید. با رعایت برخی نکات حیاتی، با صبر و حوصله گیاهی زیبا و چشمگیر را پرورش دهید.
